Maksymilian Rogoś napisał artykuł opublikowany Czasopiśmie „Logistyka” pod tytułem „Rozwój infrastruktury a bezpieczeństwo na drogach w Polsce”. Gratulujemy osiągnięcia!
artykuł w oryginale==> http://www.czasopismologistyka.pl/index.php?option=com_docman&task=cat_view&gid=305&limit=5&limitstart=15&order=name&dir=DESC&Itemid=79
Streszczenie
Artykuł przedstawia znaczenie infrastruktury drogowej w kontekście bezpieczeństwa na drogach w Polsce. Autor wykazuje korelacji pomiędzy rozwojem infrastruktury a spadkiem liczby wypadków. Wskazuje przyczyny wypadków drogowych oraz prezentuje rozwiązania przyczyniające się do spadku ich liczby.
Infrastructure development and road safety in Poland Abstract
This Article presents a importance of Road infrastructure for road safety. The author shows the correlation between infrastructure development and decrease the number of road accidents. Indicates the cause of road accidents and presents solutions that contribute to the decline in their numbers.
Wstęp
W latach 2005-2011 liczba samochodów przypadająca na 1000 mieszkańców w Polsce zwiększyła się o około 46% [1]. Naturalnym tego następstwem jest zwiększenie natężenia ruchu na drogach. Infrastruktura transportowa stanowi ważny element gospodarki narodowej. Oprócz jakości nawierzchni, przepustowości, gęstości sieci oraz bezpośredniości drogi i połączenia [2], niezwykle istotnym elementem jest bezpieczeństwo na drodze zarówno pod względem bezpieczeństwa ludzkiego jak i bezpieczeństwa przewożonych towarów. W artykule zostaną przedstawione prognozy potoków ruchu, przyczyny wypadków drogowych, elementy infrastruktury poprawiające bezpieczeństwo oraz analiza rozwój nowoczesnej sieci transportowych na bezpieczeństwo na drogach.
Prognoza potoków ruchu
1 Maja 2004 Polska wstąpiła do Unii Europejskiej, a co za tym idzie wzięła na siebie pewne zobowiązania. Jednym z takich zobowiązań jest realizowanie projektu transeuropejskiej sieci TEN stworzony na mocy Traktatu z Maastricht. Spośród, którego wyodrębniamy TEN-T (transport), TEN-E (energetyka), e-TEN (komunikacja). Program TEN-T to program wsparcia rozwoju europejskich sieci transportowych, posiada własny budżet, działa w synergii z Funduszem Spójności, Funduszem Strukturalnym oraz Europejskim Bankiem Inwestycyjnym [3]. Tranzytowy charakter państwa, strefa wolnego handlu oraz rozwój gospodarczy przełożyło się na zwiększenie ruchu na polskich drogach. Drogi krajowe stanowią zaledwie 5% wszystkich dróg publicznych w kraju natomiast przenoszą one 60% ruchu całego ruchu kołowego [4]. W Polsce szlaki sieci TEN-T pokrywają się z drogami o najwyższym natężeniu ruchu. Zgodnie z wymaganiami rozwijającej się gospodarki oraz wymaganiami unijnymi 2004-2015 powstał strategia rozwoju dróg krajowych, która uwzględniała również prognozę potoków ruchu wykonaną przez firmę Scott Wilson
Powyżej mapa przedstawia przewidywane potoki ruchu w 2010 rok. Na ten rok prognozowano, że z potokami ruchu powyżej 20000 będzie musiała się zmierzyć Trójmiasto, Aglomeracja Śląska oraz Warszawska. Taką liczbę pojazdów na dobę zdolne są obsłużyć drogi o najwyższych klasach technicznych charakteryzujące się odpowiednią szerkościa pasa ruchu, pasa awaryjnego, odpowiednim usytuowaniem przeszkód bocznych takich jak masztów oświetleniowych czy podpory wiaduktów oraz dobrym staniem nawierzchni. Takimi drogami w Polsce są autostrady (A) i drogi ekspresowe (S). [5]
Prognoza potoków ruchu na rok 2020 dobitnie pokazuje, że bez odpowiednich inwestycji system transportu w kraju nie będzie poprawnie funkcjonował. Wieloletnie zaniedbania inwestycyjne w infrastrukturze transportowej oddziałują negatywnie na komfort podróżowania, elastyczność łańcuchów logistycznych, koszt transportu a także bezpieczeństwo ludzi i towarów. Rosnąca liczba pojazdów oraz rozwijająca się gospodarka wymusza modernizację obecnej sieci co korzystnie wpływa na bezpieczeństwo na drogach.
Przeglądając statystyki można wyciągnąć wnioski, że najczęstszą przyczyną wypadków drogowych jest nadmierna prędkość, a zaraz za nią wymuszenie pierwszeństwa. Jednak w statystkach policyjnych nie uwzględnia się aspektu stanu infrastruktury. Pierwszy na świecie wypadek ze skutkiem śmiertelnym miał miejsce w 1869 roku. Ofiarą tego wypadku była Mary Ward. Pojazd poruszał się z prędkością około 6 km/h a przyczyną wypadki była nierówność na drodze, która spowodowała zachwianie się samochodu i wypadnięcie Mary Ward. [6] Kwestia przyczyny wypadków jest niezwykle skomplikowana i wzajemnie powiązana. Wyróżniamy cztery podstawowe elementy:
- Medyczne
- Techniczne
- Psychologiczne
- Otocznie
Wszystkie te czynniki łączą się ze sobą i oddziałują, dlatego też przy projektowaniu dróg trzeba brać pod uwagę wszystkie te aspekty [7]. Według badań, droga i jej otoczenie przyczynia się do powstania 28-35% wypadków drogowych [8].
Statystki pokazują również, że najwięcej wypadków ma miejsce na drogach dwukierunkowych jedno jezdniowych, natomiast najmniej notuje się wypadków na autostradach i drogach ekspresowych. Jednakże drogi tej klasy to zaledwie 11% wszystkich dróg krajowych w Polsce [9]
Dlatego też bardziej miarodajnym wskaźnikiem będzie ilość wypadków na 100km drogi
Drogi ekspresowe i autostrady są statystycznie ponad dwa razy bardziej bezpieczne od innych dróg krajowych. Oprócz tego, że drogi o najwyższym standardzie technicznym posiadają w znacznej większości bezkolizyjne skrzyżowania, odpowiednie szerokości jezdni pasa pobocza oraz telefony alarmowe są również w większości nowe w porównaniu do dróg krajowych o niższym standardzie. Co za tym idzie są bogate w nowoczesne rozwiązania infrastrukturalne zwiększające bezpieczeństwo na drogach.
Elementy infrastruktury wpływające na bezpieczeństwo na drogach
Poprawa bezpieczeństwa na drogach podzielona jest na 3 ery. Pierwszą erą jest rozwój i usprawnienie infrastruktury drogowej, druga era to zarządzanie bezpieczeństwem, promocja kultury bezpieczeństwa. Polska jest na początku tej drogi i jej głównym zadaniem jest teraz poprawa infrastruktury transportowej. [10]. Poziome i pionowe oznakowanie jest podstawowym elementem infrastruktury drogowej. Jest również kluczowy w kwestii bezpieczeństwa ruchu drogowego .Znaki pionowe i poziome mają przede wszystkim funkcje regulująca ruch czyli informowanie i ostrzeganie uczestników ruchu drogowego. [11]
Znaki pionowe obecnie wykonane są z odblaskowego materiału w celu zwiększenia ich widoczności w trudnych warunkach pogodowych, a także w nocy. Podobną funkcję mają punktowe elementy odblaskowe. Nadmiar oznakowanie natomiast wpływa negatywnie na postrzeganie kierowcy, który nie jest wstanie odpowiednio przetwarzać bodźców, które dostarczają mu znaki drogowe. Należy zatem ustawiać znaki w odpowiedniej odległości od miejsca zagrożenia zgodnie z Kodeksem Ruchu Drogowego. Co raz popularniejsze są również niekonwencjonalne oznakowanie drogowe takie jak tzw. „czarny punkt”, który to znak ma dać do myślenia miejącym go kierowcom. Wsparciem dla poziomych znaków drogowych są wypustki na drogach, które swoją „nierównością” ostrzegają kierowcę przed niekontrolowaną zmianą pasa ruchu, a także jest informacją na przejściach dla pieszych dla niewidomych.
Kolejnym elementem infrastruktury są bariery ochronne mające za zadanie fizyczne rozdzielenie kierunków jazdy, ale także pochłanianie części energii, gdy dojdzie do kolizji. Stosowane są również betonowe bariery ochronne, które przede wszystkim chronią przed wjazdem na przeciwny pas ruchu. Jednak zderzenie z betonową barierą może być niezwykle niebezpieczne. Fizycznym rozdzieleniem pasa ruchu jest również pas zieleni, który wpływa korzystnie na bezpieczeństwo. Budowa bezkolizyjnych skrzyżowań i przejść dla pieszych minimalizuje ryzyko wypadków poprzez fizyczne organicznie kolizyjności. Szczególnie w sąsiedztwie dużych miast, gdzie jest większa gęstość zaludnienia oraz większe natężenie pojazdów, bezkolizyjne obwodnice znacząco wpływają na poprawę bezpieczeństwa na drogach [12].
Nie bez znaczenie jest również kształtowanie bezpiecznego otoczenia drogi. Dotyczy to budowy w pobliżu dróg, chodników, ścieżek rowerowych oraz wycinanie drzew i krzewów ograniczające widoczność.
Systemy uspokajania ruchu drogowego wymuszają na uczestnikach ruchu zmniejszenie prędkości, elementami tego systemu są ronda, wysepki, azyle dla pieszych, a także inteligentne sygnalizację świetlne.[13]
Rozwój infrastruktury a bezpieczeństwo na drogach
EuroRAP działająca na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego co 3 lata bada i analizuje ryzyko indywidualne na drogach. Europejski program oceny ryzyka definiuje ryzyko indywidualne jako „Definiowane jest ono jako kombinacja prawdopodobieństwa zaistnienia wypadku drogowego oraz wielkości spowodowanych w związku z tym wypadkiem strat osobowych, ekonomicznych, środowiskowych.”
Analizując powyższe wykresy można stwierdzić, że istnieje korelacji pomiędzy liczbą dróg najwyższej klasy technicznej a spadkiem ryzyka indywidualnego na drogach krajowych.
Podsumowanie
Rosnąca liczba użytkowników dróg a co za tym idzie zwiększone natężenie ruchu drogowego stymuluje zmiany. Pierwszym krokiem milowym był plan budowy dróg 2007-2013, który pod presję polityczna EURO 2012 dał impuls do rozwoju infrastruktury. Jednak stopniowa modernizacja dróg krajowych, budowa dróg ekspresowych oraz autostrada, odpowiednie zarządzanie bezpieczeństwem i promowanie bezpieczeństwa ruchu drogowego przynosi pozytywne efekty. Rok za rokiem polskie drogi stają się bezpieczniejsze lecz nie są jeszcze bezpieczne, dlatego też nie zbędne są znaczne nakłady finansowe na poprawę infrastruktury, ale również na profilaktykę i edukację. Państwo Polskie nie stać na zaniedbania w tej kwestii ponieważ wypadki drogowe niosą za sobą potężne koszty finansowe ukryte (wypłaty rent, hospitalizacja, niezdolność do pracy), a także społeczne.
Bibliografia:
- [1] European Comisson, EU transport i figures – Statistical pocketbook 2013, Luxembourg: Publications Office of the European Union
- [2] red. Gołembska E., Kompendium Wiedzy o logistyce, Wydawnictwo Naukowe PWN 2010 r.
- [3] Komisja Europejska: Wniosek w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego instrument „Łącząc Europę”. eur-lex.europa.eu , [dostęp: 13 kwietnia 2014]
- [4].MIR, Program Budowy Dróg Krajowych 2011, [dostęp: 14 kwietnia 2014], Dostępny w Internecie: < https://www.mir.gov.pl/Transport/Infrastruktura_drogowa/Program_Budowy_Drog_Krajowych/Documents/ProgramBDK_2011_2015.pdf ,13.04.2014>.[dostęp: 13 kwietnia 2014]
- [5] Tracz M., Instrukcja obliczania przepustowości dróg I i II klasy technicznej, Krakowskie Biuro Projektów Dróg i Mostów
- [6] Offaly Historical & Archaeological Society. „Mary Ward 1827–1869″. Dostępny w Internecie:
- < https://www.offalyhistory.com/reading-resources/history/famous-offaly-people/mary-ward-1827-1869>.
- [dostęp: 13 kwietnia 2014]
- [7] Jacek Barcik, Piotr Czech, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej , Wydawnictwo Politechniki Śląskiej 2010
- [8] [10] [13] Hill J., Europejski Atlas Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, EuroRAP
- [9] [12] Turek D., Transport drogowy w Polsce w latach 2010 i 2011, Departament Handlu i Usług GUS
- [11] Datka S., Suchorzewski W., Tracz M.: Inżynieria ruchu, Warszawa, WKŁ, 1999)